شركت سپاهان همراه

كشور پهناور چين، به عنوان اولين صادركننده كالا در جهان شناخته مي شود و البته به همين ميزان نيز واردكننده بزرگي است. بيشتر استان‌هاي چين از ظرفيت‌ها و قابليت‌هايي برابر با يك كشور برخوردار هستند. منطقه جنوب چين نيز داراي صدها كارخانه و شعبات شركت‌هاي چندمليتيِ توليدكننده كالا و سخت‌افزار و نرم‌افزار است كه عمده محصولات آن‌ها به خارج از چين صادر مي‌ گردد و همچنين به خاطر تجارت و مراودات روزافزون اين منطقه با ديگر كشورها، بسيار حائز اهميت است.

وزارت تجارت چين به عنوان بخشي از تلاش هاي اصلاحات چين در زمينه سرمايه گذاري داخلي و خارجي، مذاكرات زيادي را درباره معاهده هاي سرمايه گذاري دو جانبه با تعدادي از كشورها انجام داده است كه در ميان آنها كشور ايران و قزاقستان نيز به چشم مي خورد. با اين وجود گفتني است فعاليت شركت هاي چيني به جاي اقتصادهاي مبتني بر منابع در آسيا، آفريقا و آمريكاي لاتين، بيشتر در كشورهاي توسعه يافته اي نظير كشورهاي اتحاديه اروپا و آمريكا گسترش مي يابد.

يكي از فاكتورهاي مورد توجه چيني ها براي توسعه اقتصاد، جذب سرمايه خارجي است. براي مثال يك‌چهارم تجارت در اقتصاد چين متعلق به استان گوانگ‌دونگ است و در بين استان‌هاي چين، رتبه اول را دارد. اين شهر ساليانه ميزبان برپايي بزرگترين نمايشگاه هاي تجاري در سطح جهان است و در زمان برگزاري اين نمايشگاه‌ها، تجار بزرگ از سراسر جهان در آن حضور مي يابند. شايان ذكر است هم اكنون بيش از ۵۵ كشور در اين استان سركنسولگري دارند و حجم كل صادرات و واردات استان گوانگ‌دونگ در سال ۲۰۱۵ برابر با ۱ تريليون و ۲۲ ميليارد و ۹۵۲ ميليون دلار بوده است. نمودار ۱ نشان دهنده تغييرات نرخ رشد توليد ناخالص داخلي كشور چين در سال هاي گذشته است.

نمودار ۱: تغييرات نرخ رشد توليد ناخالص داخلي كشور چين

منبع داده‌ها: بانك جهاني

• روابط تجاري چين و ايران

روابط تجاري چين و ايران از سال ۱۹۷۹ ميلادي، هنگامي كه چين سياست درهاي باز خود را اتخاذ كرد و همينطور انقلاب اسلامي ايران اتفاق افتاد، به طور قابل توجهي توسعه يافت. به طوري كه طي يك دهه، حجم تجارت دو جانبه اين دو كشور به حدود ۴۰۰ ميليون دلار افزايش يافت. همچنين تا سال ۲۰۱۴، ارزش تجارت دو جانبه نيز به ۵۱٫۸ ميليارد دلار رسيد (نمودار ۲). رشد اتاق تجارت و صنايع ايران و چين (ICCCI) ، از ۶۵ عضو در سال ۲۰۰۱ به ۶۰۰۰ امروز، شواهد ديگري درباره گسترش روابط اين دو كشور ارائه داده است. با اين وجود آمارهاي سال هاي اخير نشان مي دهد كه رشد تجارت چين با ايران در حال حاضر به صورت آهسته بوده و در بعضي مواقع نيز به دليل تحريم هاي ايران تا حدودي دچار مشكلاتي شده است. (نمودار ۲).

نمودار ۲: تجارت دو جانبه چين و ايران

منبع داده‌ها: بانك جهاني

• تاثير تحريم هاي قبلي اتحاديه اروپا و آمريكا بر تجارت ايران و چين

در طول تحريم ها، چين يكي از معدود كشورهايي بود كه با وجود شرايط سخت اقتصادي كه ايران تحت آن فعاليت مي كرد، تجارت خود را با اين كشور ادامه داد. چرا كه بخش قابل توجهي از تجارت چين و ايران از گذشته تا كنون از محصولات مبتني بر نفت تشكيل شده است. با توجه به استراتژي ايران در زمينه افزايش صادرات سنگ آهن براي جبران درآمد از دست رفته به دليل تحريم هاي فروش نفت، خريداران چيني سنگ آهن نيز ايران را به عنوان جايگزيني براي تأمين كنندگان سنتي خود يعني استراليا و برزيل تلقي كردند. در سال ۲۰۱۴، براساس داده هاي رسمي چين، واردات چين از ايران ۲۷٫۵ ميليارد دلار بوده در حالي كه صادرات آن به ايران ۲۴٫۳ ميليارد دلار بوده است. به دنبال اعمال تحريم هاي اتحاديه اروپا عليه ايران و همچنين تحريم هاي ايالات متحده ، چين با اكراه موافقت خود را براي متوقف كردن خريد نفت ايران اعلام كرد و اين كار را تنها تا زمان انعقاد موافقتنامه هسته اي موقت نوامبر ۲۰۱۳ انجام داد. پس از آن، واردات نفت چين به سرعت به سطح مجاز قبل از ۲۰۱۲ بازگشت. در واقع بعد از لغو اين تحريم ها بار ديگر روابط تجاري ايران و چين به بالاترين سطح خود رسيد و چين ضمن اينكه اولين مقصد خريدار نفت ايران بود، طيف گسترده اي از محصولات خود را نظير ماشين آلات صنعتي، تجهيزات الكتريكي، وسايل نقليه و … به ايران صادر كرد. نمودار ۳ نشان مي دهد كه رشد تجارت چين كم و بيش در تمام كشورهاي خاورميانه كه حتي تحت تأثير تحريم ها نيز قرار نگرفته اند ثابت است و تجارت چين و ايران نيز در اين رابطه تفاوت چنداني ندارد.

نمودار ۳: تجارت دو جانبه چين و خاورميانه

منبع داده‌ها: بانك جهاني

• تجارت چين و ايران بعد از اعمال تحريم هاي جديد آمريكا

طبق آخرين آمار منتشر شده از سوي گمرك چين، تجارت اين كشور با ايران در ماه اكتبر به پايين ترين سطح خود در طي يك دهه اخير رسيده است. در واقع طي ماه اكتبر ۲۰۱۹، كل تجارت با ايران ۱٫۳۸ ميليارد دلار بوده كه ۳۸ درصد كمتر از ماه اكتبر ۲۰۱۸ است. از ژانويه تا اكتبر صادرات به ايران در مقايسه با مدت مشابه سال گذشته ۳۹ درصد كاهش يافته و به ۷٫۸ ميليارد دلار رسيده است، در حالي كه واردات از ايران با ۳۶ درصد كاهش به ۱۱٫۷ ميليارد دلار رسيده است. اما اين در حالي است كه پيش از اين چين به عنوان بزرگترين خريدار نفت ايران شناخته مي شد، به طوري كه قبل از تحريم هاي جديد ايالات متحده، بيش از ۶۵۰،۰۰۰ بشكه نفت خام در روز از اين كشور وارد مي كرد. اما آمار گمرك چين نشان مي دهد كه در ماه هاي اخير اين حجم به طور متوسط ​​به ۱۴۰ هزار بشكه كاهش يافته است. پس از آنكه ايالات متحده از توافق هسته اي ۲۰۱۵ در ماه مه سال ۲۰۱۸ انصراف داد، رئيس جمهور آمريكا يك سال پيش تحريم هاي جزئي براي نفت ايران وضع كرد. اما در ماه مه، اين تحريم ها به يك ممنوعيت در كل خريد نفت ايران گسترش يافت و در حال حاضر تقريباً بيشتر كشورها آن را رعايت كرده اند.

البته به عقيده برخي از اقتصاددانان با توجه به اين كه كشور چين نيز همانند ايران در يك جنگ اقتصادي با ايالات ‌متحده قرار دارد و دولت آمريكا بر روي كالاهاي چيني تعرفه هايي را اعمال كرده است؛ دو كشور ايران و چين مي‌توانند در راستاي مقابله با اين شرايط، به متحد تجاري خوبي براي يكديگر تبديل شوند. همچنين از آنجايي كه چين از كشورهاي حائز اهميت براي ايران در امر تجارت به شمار مي‌رود در دور جديد تحريم‌ها مسئولان ذيربط بايد راهكارهاي مناسبي را در جهت دور زدن تحريم‌ها در اين بخش عملياتي كنند.