گواهي مبدا (Certificate Of Origin) سندي بين المللي است كه براي كالاهاي صادراتي توسط اتاق بازرگاني كشور صادركننده كالا براي هر صادرات، تنظيم و صادر ميگردد كه نشاندهنده كشور توليدكننده (يا سازنده) كالا ميباشد. گواهي مبدا (Certificate Of Origin) از جمله اسناد مهمي است كه توليدكننده يا فروشنده طبق توافق آن را براي خريدار ارسال ميكند تا خريدار جهت ترخيص كالا آن را به گمرگ ارائه دهد.
گواهي مبدا (Certificate Of Origin) براي خريداران بسيار حائز اهميت است؛ زيرا در آن نام كشور مبدا توليدي درج شده، درنتيجه خريدار ميتواند اطلاعاتي را در زمينه كيفيت و مشخصات كالا و اعتبار محل ساخت دريافت نمايد. همچنين با دانستن كشور مبدا كالا، ميتواند از تعرفه هايي كه بايد به گمرك كشور مقصد پرداخت نمايد و نيز مجوزاتي كه نياز دارد، مطلع شود.
اطلاعات ثبت شده در گواهي مبدا (Certificate Of Origin)
همانطور كه گفتيم گواهي مبدا سندي بين المللي است. حال اين سند بين المللي حاوي چه نوع اطلاعاتي است، در ادامه به آن ميپردازيم. اين اطلاعات شامل:
- شماره سريال يا گواهي (در قسمت بالا سمت راست فرم قرار دارد).
- مشخصات فرستنده يا صادركننده كالا براساس بارنامه حمل كالا
- مشخصات گيرنده يا واردكننده كالا براساس بارنامه حمل كالا
- نام كشور توليدكننده (سازنده) بر اساس پروانه گمركي يا گواهي مبداء كشور توليدكننده (سازنده)
- مشخصات نوع و وسيله حمل بر اساس بارنامه
- مشخصات محموله و كالا بر اساس پروانه گمركي و بارنامه حمل
- وزن ناخالص، وزن خالص و نوع بسته بندي كالا
- امضاي گواهي مبدأ توسط صادركننده كالا
- امضاي گواهي مبدأ توسط مرجع صادركننده گواهي مبدأ (اتاق بازرگاني كشور صادركننده)
- شماره و تاريخ فاكتور فروش
انواع گواهي مبدا (Certificate Of Origin)
- گواهي مبدا A يا گواهي GSP (مخفف Global System Of Trade Prefernces): از اين گواهي براي صادرات به كشورهاي امريكايي، ژاپن، اقيانوسيه، قزاقستان، قرقيزستان، تركيه و كشورهاي اروپايي به جز ۲۸ كشور عضو اتحاديه اروپا استفاده ميشود.
- نوع ديگري از گواهي مبدا براي كشورهاي عضو اتحاديه اروپا، آسيايي (به جز كشورهايي كه در گواهي مبدا A نام برده شده است) و كشورهاي افريقايي و عربي استفاده ميشود.
- گواهي PTA به صورت انحصاري براي صادرات به كشور پاكستان استفاده ميشود.
- گواهي GSTP (مخفف Global System Of Trade Preferences): اين نوع گواهينامه براي كشورهايي كه براي كالاهايي خاص با ايران توافقنامه دارند صادر ميگردد.
سيستم جهاني ترجيحات تجاري (GSTP)
سيستم جهاني ترجيحات تجاري يا GSTP ، مخفف Global System Of Trade Preferences، توافقنامه تجارت ترجيحي بين كشورهاي در حال توسعه است. كشورهاي در حال توسعه اين توافقنامه را در ۱۳ آوريل ۱۹۸۸ امضا كردند. هدف آن افزايش تجارت متقابل و توسعه همكاري اقتصادي بين كشورهاي در حال توسعه در چارچوب كنفرانس سازمان ملل متحد براي تبادل اولويتهاي بازرگاني در زمينه تجارت و توسعه است. به عبارت ديگر، GSTP يك قرارداد بينالمللي است كه هدف آن افزايش تجارت بين اقتصادهاي نوظهور و كشورهاي كمتر توسعه يافته است. در اغلب موارد موافقنامه تجارت ترجيحي متشكل از امتيازات تعرفه اي ميباشد.
تعرفه هاي گمركي، ماليات يا عوارض گمركي هستند كه بر واردات كشور تحميل ميشود، به بياني ديگر، تعرفه هاي وارداتي عوارض و ماليات هايي هستند كه كشورها به منظور حمايت از صنايع داخلي كشورشان يا گاهي به دلايل مالي از كالاهاي وارداتي دريافت ميكنند.
قرارداد GSTP در ۱۹ آوريل ۱۹۸۹ به قدرت رسيد. سازمان ملل در ۲۵ سپتامبر ۱۹۸۹ به سازمان تجارت جهاني اطلاع داد.
اعضاي اوليه قرارداد GSTP
در ابتدا اين قرارداد شامل ۹ عضو بود، كه عبارتند از كشورهاي بنگلادش، كوبا، غنا، هند، نيجريه، سنگاپور، سريلانكا، تانزانيا، زيمباوه.
LDC نماد كشورهاي كمتر توسعه يافته است، كه كشور سودان در ابتداي شروع قرارداد GSTP جز اين كشورها بود. يك كشور كمتر توسعه يافته فعاليت صنعتي زيادي ندارد. شهروندان اين كشورها درآمد كمي دارند.
اقتصاد دان ها كشورها را به سه دسته تقسيم كردهاند:
- اقتصادهاي توسعهيافته
- اقتصادهاي نوظهور
- كشورهاي كمتر توسعهيافته
كشورهاي كمتر توسعه يافته به GSTP نيازي ندارند، بلكه نيازهاي ويژهي ديگري دارند. بنابراين آنها بايد معيارهاي ترجيحي به نفع خود دريافت كنند. علاوه بر اين، سازمان ملل بر اين باور است كه كشورهاي كمتر توسعه يافته مجبور به تلافي اين اقدامات ويژه نيستند. به عبارت ديگر، اگر يك كشور شرايط امتيازي را پيشنهاد كند، LDC مجبور نيست با همان شرايط واكنش نشان دهد.
براي مثال، فرض كنيم كه سنگاپور اجازه واردات از سودان را ميدهد تا بدون تعرفه گمركي وارد كشور شود. اين بدان معنا نيست كه سودان بايد همين كار را در مورد كالاهايي كه از سنگاپور وارد ميكند انجام دهد.
تاكنون ۴۴ كشور به عضويت اين توافقنامه درآمده و آنرا امضا كردند:
بنگلادش، كوبا، غنا، هند، نيجريه، سنگاپور، سريلانكا، تانزاريا، زيمباوه (۱۱ آوريل ۱۹۸۹)، الجزاير، آرژانتين، بنين، بوليوي، برزيل، كامرون، شيلي، كلمبيا، اكوادور، مصر (۱۶ ژولاي ۱۹۸۹)، مقدونيه، گينه، گويان (۴ مي ۱۹۸۹)، اندونزي، ايران، عراق، كرهشمالي، كرهجنوبي (۱۱ ژوئن ۱۹۸۹)، ليبي، مالزي (۳۱ آگوست ۱۹۸۹)، مكزيك (۱۳ مي ۱۹۸۹)، مراكش (۱۳ ژولاي ۱۹۸۹)، فيليپين، سودان، تايلند، ترينيداد و توباگو، تونس (۲۵ آگوست ۱۹۸۹)، ونزوئلا، ويتنام و فراكسيون تجاري MERغير مجاز مي باشدUR (trade bloc of MERغير مجاز مي باشدUR) (2 نوامبر ۲۰۰۶).
در حال حاضر كشورهايي نيز متقاضي پيوستن به اين توافقنامه ميباشند نظير: بوركينا فاسو، بوروندي، هائيتي، ماداگاسكار، موريتاني، رواندا، سورينام، اوگاندا، اروگوئه.
در بعضي از كشورها مثل كشورهاي آسياي شرقي از جمله سنگاپور، چين، تايوان، هنگ كنگ، مالزي، كره و تايلند علاوه بر گواهي GSTP ميتوان از گواهي مبدا A نيز استفاده كرد.
موارد توافق شده در قرارداد GSTP
- تمهيدات مربوط به تعرفه ها
- تمهيدات مربوط به تعرفه هاي پارا (Para)
- تمهيدات مربوط به معيارهاي غيرتعرفه اي
- تمهيدات مربوط به اقدامات تجاري مستقيم از جمله متوسط و بلندمدت
- قرادادها
- تمهيدات مربوط به توافقات ناحيه اي