شركت سپاهان همراه

گمرك به دو بخش مسافري و تجاري تقسيم مي شود، گمرك مسافري مربوط به كنترل ورود و خروج افراد است و گمرك تجاري به ورود و خروج اموال و كالاها در كشور اختصاص دارد. كارشناس گمركي كه در بخش گمرك مسافري فعاليت دارد، از تمامي قوانين، آيين نامه ها و دستورالعمل هاي گمركي، مقررات مسافري، محدوديت ها و ممنوعيت هاي مسافري و ديگر مسائل مربوط به اين بخش اطلاعات كافي دارد. در بخش گمرك تجاري نيز كارشناس گمرك در اجراي قوانين صادرات و واردات، ارزش گذاري كالاها، تعرفه و كدگذاري كالاها و قوانين و آيين نامه هاي مرتبط ديگر داراي مهارت لازم است، در واقع كارشناس گمركي كه در بخش گمركي يك سازمان فعاليت دارد، با داشتن تسلط كامل بر قوانين و مقررات گمركي و آشنايي كامل با نوع فعاليت، كالا و محصولات و كليه امور واردات و صادرات آن سازمان، وظيفه ي انجام تمامي امور گمركي را برعهده دارد.

در گذشته، در گمركات كشور شاهد ارتباط مستقيم بين كارشناسان گمرك و ارباب رجوع بوديم كه مي توانست فساد در سيستم اداري گمركات را افزايش دهد ولي از زمان ايجاد بخش كارشناس مجازي گمرك بعد از اين كه اشخاص اظهارنامه ي خود را تسليم گمرك مي كنند ارتباط مستقيم بين كارشناس و ارباب رجوع قطع شده و كارها با سرعت بالا به صورت مجازي انجام مي گيرد. با پياده سازي اين سامانه، تمامي گمركات كشور با هم يكپارچه شده و به صورت يك گمرك ديده مي‌شوند و بخش وسيعي از امور گمركي به ‌صورت الكترونيكي صورت مي‌گيرد. همچنين با بوجود آمدن اين سامانه ،كارشناسان گمركي فعاليت كاملا مفيد و سازنده اي در جهت به سهولت رساندن امور گمركي در فضاي مجازي انجام مي دهند و به اين ترتيب بسياري از اشتباهات، تخلفات و مراجعات بيهوده كنار گذاشته شده است. اما روند انتخاب كارشناس مجازي به اين صورت است كه از سال ۱۳۹۳ بعد از پياده سازي اين سامانه، بخش واحد تجارت فرامرزي كه EPL گفته مي شود و به وسيله ي گمرك سيستمي طراحي و ارائه شده است پس از كوتاژ و ارسال اطلاعات اظهارنامه گمركي و با ثبت سفارش، كالا را تعيين مسير مي كند كه بيش از ۷۰ درصد كالا ها در مسير سبز قرار مي گيرند و بدون نظارت و كنترل ترخيص مي گردند، اما اگر محموله ي مورد نظر در مسير قرمز باشد، سيستم به طور اتوماتيك يك كارشناس گمرك را در يكي از گمركات كشور به عنوان كارشناس ناشناخته براي بررسي اطلاعات اظهار نامه هاي گمركي تعيين مي كند در حال حاضر اين شيوه ي كارشناسي متمركز از ۲۸گمرك به ۷۲ گمرك افزايش يافته است. اما در برخي گمركات همانند گمرك شهيد رجايي، سرخس، غرب تهران، هنوز هم كارشناس مجازي وجود ندارد.

كارشناس مجازي گمرك در واقع همانطوري كه از اسمش مشخص است فيزيكي و قابل ديدن نيست و بنابراين صاحب كالا و اظهار كننده نمي دانند، چه كسي و در كجاي كشور قرار است روي كار آنها نظارت داشته باشد، پس همانطور كه گفته شد اين سيستم الكترونيكي ارائه شده توسط گمرك در جهت از بين بردن ارتباط صاحب كالا ها و ترخيصكاران گمرك با كارشناسان گمرك صورت گرفته است تا از تباني صاحب كالا ها با كارشناسان گمرك جلوگيري كند. اما بايد توجه داشت كه كارشناس مجازي گمرك اطلاعات اظهار كننده، حق العملكار و ترخيصكار را به طور كامل در پنل كاربري خود در EPL مي تواند ببيند ، اگر كارشناس مجازي گمرك علاوه بر اين اطلاعات نياز به مشاهده نمونه كالا نيز داشته باشد، در اين صورت به گمرك محل مورد نظر گزارش مي دهد تا موارد درخواستي توسط ايشان را پيگيري كنند و نتيجه را به كارشناس مجازي اوليه (مستقر در ديگر گمركات) گزارش دهند. دريافت اطلاعات كالا ها نيز به روش الكترونيكي در سامانه جامع امور گمركي از طريق سرويس ارزيابي گمرك محل اظهار انجام مي گيرد و اين اطلاعات به صورت الكترونيكي به كارشناس مجازي تحويل داده مي شود. در صورت بروز هر گونه ناهماهنگي و اختلاف و همچنين موارد ديگر كه كارشناس مجازي گمرك تشخيص مي دهد و نسبت به ارائه گزارش آنها اقدام مي‌نمايد، گزارشات ايشان بدون واسطه و به طور مستقيم به كارتابل مديريت يا معاون گمرك محل اظهار ارسال مي‌گردد.

متاسفانه حتي سيستم الكترونيكي كارشناس مجازي گمرك نيز هنوز به طور كامل نتوانسته است تباني كردن را از بين ببرد و حتي در بعضي مواقع ديده شده است كه كارشناس مجازي گمرك به وسيله ي يك نفر واسطه با صاحب كالا و ترخيصكار تماس برقرار مي كند و از ايشان درخواست وجوه نامشروع مي كند كه در اين صورت صاحب كالا حتي اگر اقدام غير قانوني نيز انجام نداده باشد بايد اين مبلغ خواسته شده را پرداخت كند ، چرا كه كارشناس مجازي اگر بخواهد مي تواند كاري كند كه صاحب كالا علاوه بر جريمه و اختلاف ارزش و يا تعرفه با مشكلات ديگري نيز برخورد كند. البته بايد گفت كه در بين كارشناسان مجازي گمرك بسياري نيز افراد درستكار و خداشناسي نيز وجود دارند كه صادقانه و بدون چشم داشت اقدام به بررسي پرونده هاي ارسالي در كارتابل EPL شان مي كنند. از مشكلات ديگر اين سامانه اختصاص دادن كارشناسي بدون تخصص لازم براي ترخيص كالاهايي است كه نياز به تخصص ويژه اي دارند ، براي مثال انتخاب يك كارشناس مجازي از شهركرد براي ترخيص كالايي از بوشهر، كار صحيحي نيست چراكه آن فرد تخصص مورد نياز را ندارد. ولي به نظر مي رسد كه اخيرا اين مشكل حل شده است در واقع با طرح توزيع اظهارنامه‌ها در گمركات، تعيين كارشناس مجازي براساس تخصصي بودن گمركات كشور صورت مي‌پذيرد و بر اين اساس اظهارنامه‌هاي گمركات تخصصي صرفاً به كارشناسان مجازي مستقر در ديگر گمركات تخصصي ارجاع داده مي شود.

با توجه به آنچه كه گفته شد خدمات صادرات، واردات و ترانزيت در گمرك ايران الكترونيكي شده و بازرگانان مي توانند تنها با يكبار مراجعه حضوري به نزديكترين گمرك محل و دريافت كد كاربري؛ تمامي تشريفات گمركي را از طريق آدرس اينترنتي www.irica.ir و لينك پنجره واحد تجارت فرامرزي انجام دهند.

از ديگر اقدامات موثر اين سامانه مي توان به ايجاد بخش نوبت دهي و اولويت بندي اشاره كرد كه كارتابل كارشناسان مجازي به گونه اي است كه صرفا به ترتيب اظهارنامه هاي نوبت داده شده بر مبناي زمان (دقيقه) امكان بررسي وجود دارد. اما زماني كه كارشناس در محل كار خود حضور نداشته باشد ، نوبت يك اظهارنامه تغيير نمي كند و اظهاركننده متوجه مي شود كه كارشناس حضور ندارد در اين صورت با تماس با واحد گمرك مربوطه و اقدام مسئولان آن گمرك براي تخصيص اظهارنامه هاي وي به كارشناسان ديگر مي تواند براي حل اين مشكل اقدام كند. بر همين اساس براي رفاه حال مشتريان و عدم نياز به مراجعات حضوري با استفاده از شماره تلفن پنج رقمي ۴۳۸۹۱ امكان پاسخگويي به كليه سؤالات در خصوص سامانه جامع گمركي، پنجره واحد تجارت فرامرزي و تمامي زير سامانه ها و همچنين موضوعات مرتبط با قوانين و مقررات گمركي و بخش هاي تخصصي مربوطه توسط كارشناسان، فراهم شده است.

يكي ديگر از زيرسامانه هاي مفيد جامع گمركي، سامانه ديده بان تجارت است كه تمامي تراكنش هايي كه اتفاق مي افتد را به صورت لحظه اي گزارش مي كند همچنين با كمك ديگر قسمت هاي اين سامانه و پنجره ي مختص به واحد تجارت فرامرزي، امكان استعلام پروانه گمركي براي مطمئن شدن خريداران كالا در مورد اينكه آن كالا از مبادي گمركي وارد شده و يا قاچاق است فراهم گرديده و در دسترس همگان قرار گرفته است. با كمك سامانه پاسخگويي به شكايات مي توان هر گونه انتقاد به روند انجام تشريفات گمركي و ترخيص كالا را الكترونيكي ثبت و پيگيري نمود.