دامپينگ چيست؟
در تجارت بين‌المللي واژه انگليسي دامپينگ (Dumping) به معناي قيمت شكني يا بازار شكني بوده و از مفاهيم خاص اقتصادي به شمار مي‌رود. دامپينگ، از كلمه (Dump) به معني شكستن قيمت برگرفته‌شده است. در مباحث بازرگاني و بخش واردات و صادرات كالا، دامپينگ مفهومي گسترده و البته كمي پيچيده دارد كه با شناخت انواع دامپينگ و راه‌هاي مقابله با آن مي‌توان به نقش دامپينگ در اقتصاد و به‌ويژه تجارت بين‌المللي بيشتر پي برد.
مفهوم دامپينگ اقتصادي
در اوايل قرن بيستم ميلادي، كشور انگلستان به منظور بهبود شرايط صنايع داخلي خود ناشي از ورود كالاهاي آمريكايي به اين كشور اقدام به دامپينگِ اقتصادي كرده و طي يك توافق‌نامه كشور امريكا را ملزم به رعايت قوانين تجاري جديد كرد. از آن پس دامپينگ داراي مفهومي اقتصادي نيز شد.
تعريف دامپينگ در بازرگاني و تجارت كه در فارسي به رقابت مكارانه و يا تبعيض در قيمت‌ها گفته مي‌شود، اين است، زماني كه كالايي را با هزينه‌اي كمتر از قيمت تمام شده آن فروخته و يا در بازارهاي كشورهاي ديگر به قيمت كمتر از بازار داخلي عرضه گردد، دامپينگ اتفاق افتاده است.
به طور مثال كالاي X با هزينه ۲۰۰ دلاري توليد شده و با قيمت ۴۰۰ دلاري در همان كشور فروخته مي‌شود. حال اگر اين كالا در كشورهاي ديگر با قيمت ۱۰۰ دلار عرضه گردد، دامپينگ رخ داده است.
استراتژي و علل وقوع دامپينگ
سياست كلي دامپينگ، به دست آوردن بازار با حذف رقبا است. مسلماً بيشتر مشتريان كالاي ارزان‌تر را ترجيح خواهد داد. البته در بيشتر مواقع دامپينگ، هنگامي انجام مي‌گيرد كه كالاي موردنظر از نظر كيفي پايينتر از ديگر كالاهاي مشابه آن در بازار بوده و عملاً در رقابت سالم با ديگر رقبا از شانس زيادي براي فروش برخوردار نخواهد بود. بنابراين سعي مي‌كنند با شكستن قيمت‌ها اقدام به جذب مشتري و فروش بيشتر كالاي خود كنند.
در يك جمع‌بندي كلي مي‌توان علت وقوع دامپينگ را در چهار دليل زير خلاصه كرد:
۱. حذف رقبا و به دست آوردن بازار حتي با پذيرش ضررهاي كوتاه‌مدت
۲. كاهش كالاهاي دپو شده در انبارها
۳. در اختيار گرفتن بخشي از سهم بازار هدف كالاي خود
۴. كاهش زيان‌هاي ناشي از كالاهاي بي‌كيفيت غيرقابل رقابت و فروش
انواع دامپينگ
دامپينگ را بر اساس مدت زمان وقوع آن به سه گروه اصلي زير تقسيم مي‌نمايند:
۱. دامپينگِ بلندمدت (مستمر يا دائمي)
۲. دامپينگِ كوتاه مدت (مخرب يا غارتگر)
۳. دامپينگِ فصلي (تصادفي)
دامپينگِ مستمر چيست؟
اين نوع دامپينگ، به دامپينگِ دائمي يا بلندمدت هم مشهور است، زماني رخ مي‌دهد كه هزينه توليد كالايي با افزايش توليد كم مي‌شود؛ از اين رو مي‌توان كالاي فوق را در بازارهاي خارجي به قيمت كمتر از بازار داخلي به فروش رساند. به عبارتي ديگر هنگامي كه صنعتگر داخلي به دليل عدم وجود هزينه صادرات كالا و نبود محدوديت‌هاي تجاري، كالاي خود را در بازار داخلي بيشتر از بازارهاي خارجي مي‌فروشد كه در آنجا رقباي قدرتمند خارجي وجود دارد. قيمت خودروهاي داخلي نمونه بارز دامپينگِ مستمر در ايران بوده كه قيمت خريد آن‌ها در خارج از كشور بسيار كمتر از داخل كشور است.
دامپينگِ مخرب چيست؟
در برخي مواقع شركت‌هاي بزرگ توليدي، به منظور حذف رقباي و يا از بين بردن صنعت داخلي يك كشور، كالاي خود را موقتاً با قيمتي كمتر از قيمت داخلي و حتي پايينتر از هزينه تمام‌شده و با ضرر به فروش مي‌رسانند. در اين صورت دامپينگ كوتاه‌مدت يا غارتگر رخ داده است.
معمولا اين نوع فروش براي مدت زمان كوتاهي خواهد بود و پس از حذف رقبا و انحصار بازار، كالا با سود كامل و قيمت بالاتر به فروش خواهد رسيد. وجود پوشاك و ديگر كالاهاي چيني بي‌كيفيت ارزان قيمت در بازار ايران از نمونه‌هاي عيني دامپينگِ مخرب يا كوتاه‌مدت در كشور ما به شمار مي‌آيند.
دامپينگِ فصلي چيست؟
دامپينگِ تصادفي يا فصلي به معناي فروش كالايي با قيمت كمتر از بازار داخلي به طور اتفاقي در بازار خارجي به دليل تغيير فصل است. اين فروش تا زماني ادامه خواهد داشت تا مازاد پيش‌بيني نشده كالا از انبار تخليه شود. در واقع علت وقوع دامپينگِ فصلي اين است كه با فروش مازاد كالا با قيمت كمتر در بازار خارجي، قيمت كالا در بازار داخلي تغيير پيدا نكند.
تاثيرات دامپينگ در اقتصاد كشورها
مسلما هنگامي كه در كشوري دامپينگ اتفاق مي‌افتد، مصرف‌كنندگان و مشتريان آن محصول مي‌توانند كالا را با هزينه‌اي ارزان‌تر از ديگر محصولات مشابه تهيه كنند و اين مورد نقطه مثبت دامپينگ به شمار مي‌آيد.
علاوه بر اين ديگر رقبا هم مجبورند براي خارج نشدن از بازار محصولات باكيفيت‌تر و ارزان‌تري توليد كنند كه در هر حال هم باز به سود مصرف‌كننده خواهد بود.
اما از طرفي ديگر اثرات سو دامپينگ، بسيار بيشتر از فوايد آن است. دامپينگ، سبب مي‌شود كه بنگاه‌هاي اقتصادي بزرگ واقع در كشورهاي ثروتمند با ايجاد رقابت صوري و حيله‌گرانه، نبض بازارهاي جهاني را به دست آورده و روز به روز بر ثروت خود بيفزايند؛ در مقابل كشورهاي توسعه نيافته توان رقابت نداشته و فقر و بيكاري در بين مردم بيشتر خواهد شد.
آنتي دامپينگ چيست؟
تاثيرات نامطلوب دامپينگ بر اقتصاد كشورها و حتي تجارت جهاني سبب شد تا يك سري روش‌ها و ابزارهايي جهت مقابله با آن به وجود آيند كه به آنتي دامپينگ، يا ضد دامپينگ شهرت دارند.
بدين منظور سازمان تجارت جهاني (WFO) طي يك توافق‌نامه انجام دامپينگ را ممنوع كرده و به كشورها اين اختيار را داده در صورت اثبات انجام دامپينگ، براي جلوگيري از زيان صنايع داخلي خود يك سري محدوديت‌ها و مقررات تعريف و اجرا نمايند.
بيشتر اين محدوديت‌ها به شكل عوارضي و ماليات جبراني است.
هر چند محدوديت‌هاي ضد دامپينگي كمكي به صنايع داخلي نمي‌كند؛ اما آن‌ها را از اثرات و زيان‌هاي ناشي از دامپينگ، مصون مي‌كند.
راهكار و استراتژي مقابله با دامپينگ در ايران
بر اساس مواد ۱۰، ۱۱ و ۱۲۱ قانون امور گمركي ايران و آيين‌نامه اجرايي آن، چنانچه قيمت يك كالا كمتر از قيمت واقعيش باشد و يا كالا داراي ارزش پاييني باشد، از آن كالا عوارض و حقوق گمركي دريافت مي‌شود تا خسارات ناشي از دامپينگ را جبران نمايد.
بازاريابي تلفني