بارنامه (Bill of lading) سندي است كه براساس آن حمل كننده يا نماينده او بعد از وصول كالا صادر مي نمايد. در واقع بارنامه، حمل كالاي معيني از مبدا حمل كالا به مقصد حمل با وسيله حمل توافق شده از جمله كشتي، قطار، كاميون، هواپيما و يا تركيبي از آنها، در مقابل كرايه حمل تعيين شده ميباشد. علاوه بر آن بارنامه، سندي است كه ميتواند پس از وقوع حادثه و صدمه ديدن در زمان ادعاي خسارت از بيمه به عنوان پشتوانه استفاده شود.
بارنامه قابل انتقال به غير بوده و مالكيت كالا را نشان مي دهد. بارنامه حاوي اطلاعاتي مانند مشخصات ظاهري كالا (تعداد بسته ها، شماره و علامت آنها) وزن كالا و در آخر مقدار و نوع كالا مطابق آنچه فرستنده اعلام كرده است.
همچنان با شركت سپاهان همراه ارائه دهنده خدمات ترخيص كالا ، واردات كالا از چين ، واردات كالا از دبي و حمل هوايي و حمل دريايي كالا همراه شويد.
بارنامه قابل معامله و غير قابل معامله:
بارنامهها اگر از نوع Negotiable باشد، يعني قابل معامله و انتقال است و هر كس آن را داشته باشد مالك كالا شناخته مي شود. اگر از نوع Non-negotiable باشد، يعني غيرقابل معامله و انتقال به ديگري بوده و معمولا پشت نويسي شده و تنها يك مالك دارد كه نام او ذكر شده است.
انواع بارنامه رايج در حمل و نقل:
نوع بارنامهها با توجه به گوناگوني وسايل حمل . نقل متفاوت هستند. انواع بارنامههاي رايج به شرح ذيل است:
بارنامه دريايي، حمل با كشتي (Ocean/Marine Bill of Lading)، بارنامهي هوايي، حمل با هواپيما (Airway Bill)، بارنامهي راه آهن، حمل با قطار (Railway Bill)، راه نامه (بارنامه) حمل با كاميون (CMR/Truck Way Bill)، بارنامهي سراسري، حمل با كاميون، قطار، كشتي (Through Bill of Lading)، و بارنامهي حمل مركب فياتا (Combined Transport Bill of Lading).
بارنامه دريايي : Ocean Bill of Lading
بارنامهي دريايي به سندي اشاره دارد كه توسط شركت كشتيراني و يا نماينده آن صادر ميشود. اين بارنامه در مقابل دريافت كالا جهت حمل صادر مي گردد. بارنامهي دريايي سند مالكيت كالا به حساب مي آيد و قابل معامله است.
بارنامه چارتر : Charter Party Bill Of Lading
بارنامهي چارتر به نوعي از آن گفته ميشود كه كشتي توسط شخص يا شركتي (CHARTERR)، جهت حمل كالا اجاره شود. بارنامهي چارتر كه آن را بارنامهي دربست نيز مي نامند، طبق مقررات يكپارچه اعتبارات اسنادي، بانكها در صورتي بارنامهي چارتر يا دربست را مي پذيرند كه اين عنوان به صراحت در شرايط اعتبار مجاز شده باشد.
بارنامه حمل سراسري : Trough B/L
بارنامهي حمل سراسري قابل معامله و انتقال بوده و زمانيكه براي انتقال كالا از محل مبدا تا محل مقصد از حداقل دو نوع وسيله حمل (مانندكشتي-كاميون يا كشتي – قطار يا كاميون – هواپيما) استفاده ميشود اين بارنامه توسط اولين شركت حمل كننده صادر ميشود.
بارنامه حمل مركب فياتا: (B. L فدراسيون بين المللي اتحاديه هاي شركت هاي فورواردر)
اتحاديه بين المللي كارگزاران بار آن را به منظور استفاده عاملين حمل و نقل مركب تنظيم كرده است. بارنامهي فياتا مي تواند به صورت بارنامهي دريايي نيز صادر شود. بارنامه فياتا حاوي آرم سازمان فياتا و اتاق بازرگاني بين المللي است. بارنامه حمل مركب چند وجهي فياتا مهمترين سندي است كه فياتا در اختيار اعضاي خود قرار داده است. اين نوع بارنامه، سندي است قابل معامله و دال بر تحويل كالا و حمل آن با استفاده از وسايل مختلف حمل از مبدأ تا مقصد تعيين شده. در فياتا مواردي به عنوان مفاد و شرايط ذكر شده است كه فورواردر در قبال آن ها مسئوليت دارد. از جمله:
۱-فورواردر مسئول عملكرد و غفلت اشخاصي است كه از خدمات آنها جهت اجراي قرارداد بر اساس بارنامه استفاده ميكند.
۲-مسئوليت و تعهد فراهم آوردن وسايل اجراي كامل حمل از محل دريافت تا محل تحويل كالا، طبق مندرجات بارنامه، با فورواردر و به نام او خواهد بود.
بارنامه هوايي :Air way Bill
بارنامهي هوايي به طور معمول در ۱۲ نسخه صادر ميشود. از نظر تجارتي در بارنامه هوايي ۳ نسخه اصلي آن مهم است و باقي نسخه هاي آن براي قسمت هاي داخلي شركت هواپيمائي مورد استفاده قرار ميگيرد. اين نوع بارنامه بايد ممهور به مهر شركت هواپيمائي و شامل اطلاعات مربوط به تاريخ پرواز و شماره پرواز باشد. اين نوع بارنامه، قابل معامله نيست.
۳ نسخه اصلي در بارنامه هوايي عبارتند از:
الف: نسخه اصلي اول براي شركت حمل كننده يا صادر كننده FOR CARRIER
ب: نسخه اصلي دوم براي گيرنده كالا FOR CONSIGNEE
ج: نسخه اصلي سوم براي فرستنده كالاFOR SHIPPER
بارنامه زميني يا جاده اي: CMR
بارنامهي زميني يا CRM سندي غير قابل معامله است كه به منظور حمل كالا با كاميون مورد استفاده قرار ميگيرد. اين نوع بارنامه، مخصوص حمل كنندگان با كاميون است و تعيين كننده محدوده مسئوليت هاي متصديان حمل و نقل جاده هاست. CRM معمولا در ۶ الي ۱۴ نسخه صادر مي گردد كه ۳ نسخه آن اصلي است و قابل معامله نيست.
آنچه كه در بارنامهي CRM ذكر مي شود عبارت است از:
۱-نام و نشاني فرستنده كالا يا كارگزار آن
۲- نام و نشاني حمل كننده كالا
۳- نام و نشاني گيرنده كالا
۴- تاريخ صدور و تاريخ حمل
۵- تاريخ و محل بارگيري در مبدأ و همچنين تاريخ و محل تحويل در مقصد
۶- وزن خالص و ناخالص محموله
۷- هزينه هاي مربوط به حمل و گمرك و غيره
۸- مشخصات كالا از لحاظ ابعاد، نوع بسته بندي، نوع كالا، تعداد و علائم روي آن
۹- ذكر اين كه آيا انتقال از كاميوني به كاميون ديگر مجاز است يا خير؟
۱۰- اسناد ضميمه
بارنامه راه آهن: Railway of Landing
سندي است كه توسط شركت هاي راه آهن در ايستگاه هاي بارگيري آنان صادر مي شود و شركت راه آهن طي اين سند اعلام مي كند كه كالاي مندرج در راهنامه را تحويل گرفته و متقبل مي شود كه آن را در مقصد صحيح و سالم همان طور تحويل بدهد. بارنامه راه آهن غير قابل معامله و انتقال است.
مشخصات موجود در بارنامهي راه آهن عبارت است از:
۱- نام و آدرس فرستنده كالا
۲- نام ايستگاه مبدأ و مقصد كالا
۳- نام و آدرس گيرنده كالا
۴- تعيين نوع كالا و مشخصات آن از قبيل تعرفه، ابعاد و غيره
۵- وزن كالا، تعداد بسته ها و مشخصات بسته بندي
۶- شماره واگن
۷- ذكر جزئيات مورد لزوم جهت گمرك
۸- هزينه حمل كالا (معمولا بر اساس تعرفه راه آهن مربوطه)
بارنامه و رسيد پستي (Courier and post Receipts of Certificate of posting):
هنگامي كالا به وسيله پست فرستاده شود، اداره پست يك رسيد جهت كالاي بسته بندي شده صادر مي كند و كالا مستقيما به گيرنده آن طبق آدرس داده شده تحويل داده مي شود.
جمع بندي :
بارنامه به سندي گفته ميشود كه توسط شركت حمل و نقل صادر ميشود. بارنامه به عنوان سند اصلي در خريد و فروش خارجي حاكي از خريد يا فروش كالا شناخته مي شود يا با تعريف ديگر بارنامه سند اصلى انتقال مالكيت كالا از فروشنده به خريدار است. بعضي از بارنامههاي قابل انتقال مي باشند اما بعضي از بارنامهها غير قابل انتقال هستند.