در تجارت بينالمللي انجام تعهدات فروشنده طبق قرارداد همواره يكي از نگرانيهاي اصلي خريدار كالا به شمار ميآيد. اينكه كالاي فرستاده شده دقيقاً با همان كيفيت و كميتي باشد كه در هنگام عقد قرارداد بر روي آن توافق شده است. چراكه در برخي موارد فروشنده ممكن است به دليل سودجويي، محصولي بيكيفيت يا كمتر از حد انتظار براي خريدار ارسال نمايد. در اين صورت براي پيشگيري از چنين مشكلاتي خريدار يا از شركتهاي بازرسي ميخواهد كه قبل از بارگيري و تحويل كالا به حملكننده، در موقع توليد و بستهبندي بر روند ساخت و كيفيت كالا نظارت كنند و يا خود مستقيماً اين كار را انجام ميدهد. همچنان با شركت سپاهان همراه ارائه دهنده خدمات ترخيص كالا ، واردات كالا از چين ، واردات كالا از دبي و حمل هوايي و حمل دريايي كالا همراه شويد.
آشنايي با شركتهاي بازرسي كالا
در گذشته بازرگانان مجبور بودند خود نظارت و بازرسي كالا را انجام دهند. ليكن از اويل دهه ۱۹۸۰ ميلادي اين امر به شركتهاي بازرسي محول شده و رواج فراواني يافت.
امروزه شركتهاي بازرسي كيفيت، كميت و قيمت كالا را ارزيابي مينمايند. همچنين وظيفه بررسي استاندارد بودن محصولات نيز به عهده شركتهاي بازرسي است.
علاوه بر اين در هنگام واردات كالا به منظور ترخيص كالا و نيز آزاد شدن سند از بانك ارائه گواهي بازرسي (PSI) براي كالاهايي كه انتقال ارز آنها به هر شكلي از راه سيستمهاي بانكي نظير اعتبارات اسنادي، حوالههاي ارزي يا ارز مبادلهاي بوده، لازم و ضروري است.
از طرفي ديگر مطابق با قوانين سازمان ملي استاندارد، تمامي كالاهاي وارداتي كه جز ليست استاندارد اجباري در مبدأ هستند، بايد بازرسي شده و ارائه گواهينامه انطباق با استاندارد (COC) بر مبناي استاندارد ملي ايران يا ديگر استانداردهاي معتبر خارجي ضروري است.
بازرسي كالا چيست؟
به طور كلي تمامي عمليات بازرسي، نمونهبرداري، آزمايش، اندازهگيري و ديگر فرآيندهايي كه توسط شركت بازرسي كننده مستقل به منظور تعيين كميت و كيفيت محصولات، خدمات يا تأسيسات انجام ميشود تا نتايج حاصل از آن را با مشخصات مندرج در قرارداد خريد تطبيق دهند را بازرسي كالا مينامند.
انواع بازرسي كالا
بازرسي كالا معمولاً در قالب يكي از موارد زير صورت ميپذيرد:
۱. بازرسي قبل از حمل
۲. بازرسي حين توليد
۳. بازرسي قيمت
۴. بازرسي اصالت فروشنده
۵. بازرسي استاندارد اجباري
بازرسي قبل از حمل
در اغلب موارد خريدار به منظور پيشگيري از هرگونه كلاهبرداري و دوري از تخلفات احتمالي اقدام به اين نوع از بازرسي مينمايد. بازرسي قبل از حمل بر اساس دستورالعمل و طبق قرارداد بازرسي در ۴ حوزه مختلف شامل كيفيت، كميت، بستهبندي و بارگيري صورت ميگيرد.
از آنجايي كه در اين نوع بازرسي كيفيت ظاهري و فيزيكي كالا مورد بررسي قرار ميگيرد به بازرسي چشمي يا ظاهري نيز مشهور شده است.
بازرسي قبل از حمل طبق خواسته مشتري انجام ميشود لذا ارائه دستورالعمل واضح و روشن كه تمام موارد و نيازهاي او را دربر داشته باشد، لازم و ضروري است. در واقع تمام عمليات بازرسي ضميمه قرارداد ميشود تا بر اساس آن كالا بررسي و كنترل گردد.
اين بازرسي به شكل تصادفي نمونهبرداري و بررسي ميشود و گواهي بازرسي صادر شده از آن مورد تائيد و پذيرش سازمان استاندارد نيست.
بازرسي حين ساخت
در برخي موارد كه بررسي يك قطعه، مواد اوليه و يا فرآيندي در توليد يك محصول مورد نظر باشد ولي بازرسي آن پس از توليد امكانپذير نبوده و يا مشكل و هزينهبر باشد؛ در اين حالت بازرسي حين ساخت را به كار ميبرند. البته عدهاي از كارشناسان اين بازرسي را جز بازرسي قبل از حمل نيز ميدانند
در بازرسي حين توليد لازم است كه كارشناس شركت بازرسي طي فرآيند توليد در محل فروشنده حاضر باشد. بنابراين هزينه و دستمزد اين نوع بازرسي از ديگر بازرسيها بيشتر خواهد بود.
بازرسي حين توليد بيشتر براي لوازم آرايشي – بهداشتي، مواد غذايي، ماشينآلات و تجهيزات مورد استفاده قرار ميگيرد.
بازرسي قيمت
همانطور كه از اسم اين بازرسي مشخص است اين نوع بازرسي به منظور بررسي و ارزيابي قيمت محصول و واقعي بودن آن صورت ميگيرد. البته از آنجايي كه بازرگان از قيمت كالا با خبر است، بازرسي قيمت بيشتر به درخواست موسسه مالي و بانك انجام ميشود ولي هزينه بازرسي بر عهده خريدار يا واردكننده كالا خواهد بود. به خصوص در مواردي كه هزينه پروژه را يك نهاد يا بانك دولتي قرار است پرداخت كنند، به منظور پيشگيري از سوءاستفاده از وامهاي كم بهره يا ارز ارزان بازرسي قيمت از اهميت بيشتري برخوردار است.
بازرسي اصالت فروشنده
در اين نوع از بازرسي هويت و اصالت فروشنده جهت توانايي در اجراي تعهدات مورد بررسي شركتهاي بازرسي قرار ميگيرد. در واقع اين بازرسي به نوعي منبع يابي است كه به وسيله شركتهاي بازرسي صورت ميپذيرد. قوانين و مقررات داخلي به خصوص قوانين بانك مركزي سبب شده كه بازرگانان بالاجبار درخواست بازرسي اصالت فروشنده را به شركتها بدهند.
بازرسي استاندارد اجباري
اين مهمترين و سختترين بازرسي به شمار ميآيد. در بازرسي استاندارد اجباري شركت بازرسي به نيابت از طرف سازمان استاندارد در محل خروج كالا از بازار فروشنده اقدام به بررسي آن مينمايد. البته بازرسيها در آزمايشگاه مجاز و زير نظر شركت بازرسي صورت ميگيرد. سپس نتايج حاصل از آزمونها به همراه اظهارنامه و گواهي بازرسي به سازمان استاندارد ارائه شده تا تطبيق گردد و گواهي انطباق صادر شود.